Nếu chỉ nhìn vào cái tên, bất kể mùa nào, chưa đặt chân đến
nơi đã nổi da gà vì…nghe lạnh. Iceland. Đất lạnh. Băng Đảo. Nhiêu đó cũng đã giảm
độ lạnh phần nào, vì quốc gia thưa dân nhất Châu Âu này từng được gọi là Snæland, Snow Land. Nhưng đó là bề
mặt, bên dưới lòng đất lại là một “thế giới” khác, độ nóng bị dồn nén lúc nào
cũng muốn xì ra.
Gần chín giờ sáng, trời tháng Mười co ro. Bước ra khỏi
sân bay Keflavik tôi nghe hơi lạnh ào vào người, len qua từng lớp áo. Gió muốn
bứng tôi khỏi mặt đất ngay tức thì. Bởi vậy khi đọc khi nghe về nơi này người
ta không chỉ nhắc đến chuyện nhiệt độ, chuyện tiền điện rẻ như cho, mùi lưu hỳnh,
mà còn nhắc nhiều đến gió và gió rất mạnh. Ngoài cái ấn tượng đầu tiên với gió
thì đoạn đường từ sân bay về Reykjavik chán lắm. Đồng cỏ vắng..bất tận. Nhà
thưa, thấp như những chiếc hộp màu chì.
Nếu làm văn tả cảnh thì dễ quá, trên đất Iceland không
tươi mát kiểu cây xanh rợp bóng, hoa khoe sắc đủ màu bên đường hay trên sườn đồi
mà chỉ có cỏ có rêu rạp sát đất, màu xanh pha vàng đầy hơi ẩm. Và màu trắng của
vô số những thác nước, của tuyết trên các đỉnh núi chứ trên đất bằng dù lạnh
nhưng tuyết hiếm khi rơi vì Iceland nằm ngay luồng nước ấm chảy quanh.
Ngạc nhiên thứ hai là nhà trọ tôi book có mặt tiền nhưng
không mở cửa trước, có cửa hông mà ngặt nỗi họ kéo dây sắt chung quanh vì đang xây
nới rộng ra, đang tráng xi măng. Thấy tôi đi tới đi lui xớ rớ, cô bé trong tiệm
cắt tóc kế bên mở cửa ra hỏi muốn vào nhà trọ à, thôi chẳng còn cách nào khác
đi thông qua tiệm tôi đi. Cô với tay kéo giùm một cái va ly.
Thế đấy, Iceland đón tôi bằng gió, hơi lạnh, mùi thuốc
nhuộm, tiếng máy sấy tóc và cái cười rất tươi dẫn vào…cửa hông. Và bình hoa hồng
trong căn phòng nhỏ tinh tươm, ấm, thoáng.
Như đã nói vài lần chuyến này tôi chọn đi xe lửa qua biên
giới. Iceland là một ngoại lệ phải bay vì không còn lựa chọn nào khác. À mà có,
đi tàu, chắc mất cả tuần. Và một ngoại lệ khác là tôi đã đi theo tour một ngày,
Golden Circle và một tour buổi tối để ngắm Northern Lights. Nếu đi hai người trở
lên hay đi nhóm và có người biết lái xe thì bạn nên mướn xe tự đi sẽ tiện hơn,
sẽ đến được thêm nhiều nơi khác trong khung thời gian của mình. Trở về rồi tôi
mới nghĩ, lần sau dù đi mấy mình tới xứ này tôi cũng sẽ mướn xe để lái, còn rất
nhiều nơi muốn đi mà cứ tour thì tiền nào chịu thấu. Vẫn sẽ chọn mùa thu.
Với dân số tương đương Brunei khoảng bốn trăm nghìn, đất rộng
hơn nhiều, Iceland không giàu bằng xứ dầu hoả nhưng giàu nhờ chăn nuôi và nhờ
biển. Sắp tới sẽ nhờ thêm nguồn năng lượng tái tạo lấy từ lòng đất khi điện được
“xuất khẩu’ qua Anh và những nước khác. Và số lượng khách du lịch đến đây tăng
nhanh trong mười năm trở lại đây. Mấy năm rồi lượng khách mỗi năm đến gấp ba gấp
bốn lần dân số của họ. Một số nông phẩm được trồng trong nhà kiếng nhưng phần lớn
được nhập vào nên mắc trời ơi. Bởi vậy dân họ chỉ ăn thịt, ăn cá, các món chế
ra từ sữa chứ ít ăn rau củ tươi. Mà đâu phải chỉ rau củ, ở đây thứ gì cũng mắc
mỏ. Một ly cà phê hay chocolate tính ra gần $10 là biết đau thế nào.
Còn nói về con người, “vừa hiền khô dễ thương..’ nhưng kiếm
người đẹp hơi khó. Mà khách đâu phải đi kiếm mỹ nam mỹ nữ nên những ngừơi chung
quanh tận tình dễ mến đã đủ khiến nhiều người quay lại đất này. Từ ông bà chủ
nhà, hàng xóm tiệm cắt tóc, cô bé ở quầy bán vé tour, quầy information đến mấy
bác lái xe bus. Ngày đầu cử tưởng vì mình là khách nên họ thân thiện vậy nhưng
sau mấy ngày ở đây thấy cách họ đối xử trò chuyện với nhau cũng như với mình. Điều
này làm tôi nhớ đến Copenhagen, nhớ cái không khí trong lành và cả con người.
Iceland từng thuộc Đan Mạch nên văn hoá ảnh hưởng nhiều cũng không lạ.
Còn ngôn ngữ thì thôi, tôi không dám bàn. Đi về chẳng nhớ
nỗi một chữ nào, cả con đường về nhà cũng không nhớ, chỉ nhớ tên vài địa danh
như Reykjavik, như Geysir. Có lẽ đây là nơi đầu tiên tôi đi qua mà về mù tịt
như vậy, dù vẫn tự tin trí nhớ của mình chưa tệ lắm. Từng nói qua tiếng Đan Mạch
với tiếng Đức khó ngang ngửa nhưng giờ thấy tiếng Iceland thắng về độ khó. Chỉ
thấy có chút thân thuộc vì tiếng họ có chữ đ và dấu sắc. Như Hallgrímskirkja, nhà thờ
cao nhất xứ này đứng ở đâu trong thành phố cũng thấy mà mỗi lần nhắc tên chỉ nhớ
bắt đầu bằng H.
Trừ ngày đi tour, các ngày còn lại tôi chỉ đi lòng vòng
Reykjavik. Mỗi sáng ra trước nhà đón xe bus vào trung tâm. Một nơi không dễ lạc,
con đường nào cũng đi đến bến cảng, đến
biển, và thấy chóp nhà thờ. Tôi đi bộ qua các con đường vắng, qua những căn nhà
những shop đủ màu có mặt tiền phẳng trang trí đơn giản. Khi mệt liền ghé vào một
quán cà phê hay quán ăn nào đó dọc đường để nghỉ để nạp năng lượng và nghe những
âm thanh xa lạ.
Có hai chuyện tôi nhất định không làm chuyến này. Thứ nhất
là không đi taxi/uber, chỉ di chuyển bằng xe công cộng và đi bộ. Thứ hai, không
mang theo máy chụp hình cồng kềnh, chỉ mang điện thoại. Nên kết quả Northern
lights chỉ thu về trong điện thoại vài tấm lờ mờ, nhưng đã thấy mình may mắn vì đã ở đó thấy tận mắt
thứ ánh sáng kia ngay trên đầu, dành nhiều thời gian để nhìn thay vì lo chỉnh
máy. Có nhiều người đến cả tuần mà chờ hoài, săn hoài chẳng gặp.
Tour bắt đầu lúc mười một
giờ đêm, kéo dài khoảng 3-4 tiếng đồng hồ. Nhìn bằng mắt chỉ thấy cả bầu trời sáng trắng
nhờ nhờ thật thấp tưởng như sờ được, có nhiều nơi mắt mình nhìn thấy màu nhưng
họ nói rât rất hiếm. Và đi càng xa 'ánh đèn đô thị' càng thấy rõ những vân sáng.
Buối sáng kia trong lúc chờ đổi bus đã gặp một anh bạn
người Mexico, vác balo to đùng bụi bặm. Anh chàng ở Iceland một tháng, mấy ngày
ở Reykjavik tự đi sau đó hẹn bạn mướn xe đi các nơi khác. Thấy rảnh anh chìa
máy xịn ra chỉ hình Northern Lights chụp buổi tối trước. Tôi hỏi đã đi tới đâu
mà hình lung linh vậy, ảnh nói ngay bến cảng gần Harpa chứ đâu, đi ngược lên hướng
Videy Island bớt ánh đèn nên rõ. Đã canh chờ từ nửa khuya đến 4 giờ sáng. Chẳng
uổng công ha. Trước khi bước lên xe bus ảnh chìa cho một cái vé vào bảo tàng,
kêu mày không có thời gian ghé museum nào thì cũng nên bỏ ra một hai tiếng ghé vào
Kjarvalsstadir Art Museum. Ở đây chưng tranh của nhiều hoạ sĩ gốc Iceland nhưng
chủ yếu là tranh của Johannes S. Kjarval. Tôi không rành về tranh ảnh nhưng phải
công nhận Kjarval vẽ đẹp vì nhìn như thật, từng vân đá, thác nước, màu cỏ như
đem cảnh thật ráp vào. Mượn lời anh Mexico, tôi chuyển lời khuyên tới bạn vì bảo
tàng này vừa nhỏ ít tốn thời gian lại do hoạ sĩ địa phương vẽ. Tôi từng nói vài
lần mình không phải là fan của các bảo tàng, vẫn mê ở ngoài trời hơn.
Ngày đi nhiều và xa nhất là đi rồi về từ bến phà qua
Videy Island. Hôm đó Chủ Nhật, gió mạnh kinh khủng, tuyến xe bus đi hướng đó
không chạy chứ tôi cũng chẳng siêng năng gì. Đi dọc bờ biển trong thời tiết lạnh
căm, gió rát cả người là một trải nghiệm mà tôi nghĩ mình không có can đảm trải
qua lần hai. Nhưng đã làm được một lần, thì lỡ có tái diễn khỏi phải bỡ ngỡ. Bến
phà cũng khá xa trung tâm nhưng đã nhất định phải qua đảo đến cái Peace Tower
kia nên cứ đi (và về). Khi đến rồi mới biết không chỉ mình tôi mà còn thêm mười
ngừoi khác trên chiếc phà nhỏ tròng trành qua đảo. Bên kia bờ gió là vậy qua đảo
gió càng mạnh hơn, nhưng cũng đã đi hết một vòng đảo. Trên đảo bây giờ không
còn người ở, có một nhà thờ, một quán ăn/cà phê (chỉ mở vào mùa hè) cũng là căn
nhà bằng gạch đầu tiên của Iceland. Có vài căn nhà cũ, đã hư hại nhiều, cái
không còn cửa cái tróc nóc.
“Imagine all the people living life in peace”. “A dream
you dream alone is only a dream. A dream you dream together is reality” (John
Lennon & Yoko Ono).
Tôi chỉ mới ghé qua một phần nhỏ xíu của Iceland nhưng
khi về đã mang một giỏ đầy những điều mới mẻ, thân thiện dễ mến của con người
nơi đây. Cái mắc mỏ, cái lạnh, những thứ tí ti không vừa lòng mấy tôi đổ thừa hết
cho gió, cho vị trí xa lắc xa lơ của đất này. Rồi sẽ trở lại vào một mùa thu hay
đông khác, sẽ mang theo máy ảnh nặng trịch trì đau cả cổ ,thêm tấm bằng lái xe để
rong ruổi ghi lại thứ ánh sáng ỏng eo khó bắt kia và những gam màu khác mà chuyến
này chưa tận mắt thấy.
Dụi mắt đi
Len đến tận
cùng mùa cỏ rối
Gió bạt sẽ
ngừng
Đau rồi sẽ
khỏi
Người ơi
Chân chạm
mé rào nghe thơm mùi gạo mới
Tiếng đũa
khua chiều ta chẳng lỗi gì nhau